Dlaczego recykling elektroodpadów jest tak ważny?

HOMEAKTUALNOŚCIDlaczego recykling...
Gospodarka o obiegu zamkniętym dąży do minimalizacji marnotrawstwa i zmniejszenia ilości odpadów poprzez maksymalne wykorzystanie produktów, usług i zasobów. W sektorze elektroniki, który charakteryzuje się szybkim tempem rozwoju technologii, efektywność gospodarki o obiegu zamkniętym jest szczególnie ważna ze względu na generowanie dużych ilości e-odpadów. Jakie działania podejmuje UE w celu zmniejszenia ich ilości? Jak wygląda postępowanie ze zużytym sprzętem elektronicznym w krajach Unii Europejskiej? Jak my, konsumenci możemy ograniczyć ilość ZSEiE?

Gospodarka o obiegu zamkniętym a sektor elektroniki

Sektor elektroniki jest szczególnie ważnym obszarem do uwzględnienia w kontekście gospodarki o obiegu zamkniętym ze względu na różnorodność urządzeń elektronicznych, które są wytwarzane i zużywane w dużych ilościach.
Wzrost liczby użytkowników sprzętu elektronicznego, szybkie tempo wprowadzania nowych modeli, planowane postarzanie produktu i uniemożliwianie naprawy, a także rosnące zapotrzebowanie na elektroniczne urządzenia sprawiają, że ilość zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego znacznie wzrasta.
E-odpady zawierają różnorodne komponenty, które mogą być cenne (jak metale), ale także toksyczne dla środowiska i zdrowia (jak rtęć i ołów). Poprawne przetwarzanie, recykling i odzyskiwanie wartościowych surowców z zużytych urządzeń elektrycznych i elektronicznych to ważne kroki w kierunku zrównoważonego zarządzania tym rodzajem odpadów i ochrony środowiska.

Działania UE w celu zmniejszenia ilości e-odpadów

Zużyty sprzęt elektryczny i elektroniczny (ZSEE) stanowi najszybciej rosnący strumień odpadów w Unii Europejskiej, dlatego też UE podejmuje szereg działań w celu zmniejszenia ilości odpadów elektronicznych i promowania gospodarki o obiegu zamkniętym.
W marcu 2020 roku Komisja Europejska przedstawiła nowy plan działania dotyczący gospodarki o obiegu zamkniętym. Plan ten dąży do zwiększenia wydajności w zarządzaniu zasobami, promowania recyklingu i redukcji ilości generowanych odpadów, w tym elektrycznych śmieci.
W ramach działań, Komisja Europejska wdrożyła inicjatywę dotyczącą wprowadzenia uniwersalnej ładowarki. USB typu C będzie standardową ładowarką dla większości przenośnych urządzeń elektronicznych w UE do końca 2024 roku, a laptopy będą musiały być wyposażone w port USB Type-C do 28 kwietnia 2026 roku. Dzięki temu mniej urządzeń będzie wymagało różnych typów ładowarek, co zmniejszy generację odpadów elektronicznych.
W marcu 2023 roku Komisja Europejska zaprezentowała projekt “prawo do naprawy”, który ma na celu wspieranie naprawy urządzeń. Zgodnie z inicjatywą, sprzedawcy będą zobowiązani do oferowania naprawy produktów objętych gwarancją, chyba że wymiana tych produktów okazałaby się tańsza. Ponadto, nowe przepisy zapewnią prawo do ułatwienia napraw oraz obniżenia ich kosztów, aby zachęcić do bardziej ekologicznych i ekonomicznych rozwiązań zamiast wymiany urządzeń na nowe.
Te i inne podejmowane przez UE działania, mają na celu ograniczenie ilości e-odpadów, promowanie recyklingu i naprawy, oraz zwiększenie efektywności wykorzystania zasobów w gospodarce, co ma przyczynić się do ochrony środowiska i zrównoważonego rozwoju.

Recykling zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego w UE

Poziom recyklingu ZSEiE w Unii Europejskiej (UE) wciąż pozostawia wiele do życzenia. Dane Eurostatu (2020) pokazują, że mniej niż 40% wszystkich e-odpadów w UE jest poddawane temu procesowi, co oznacza, że znaczna część z nich pozostaje nieposortowana i może trafiać na składowiska lub być nieodpowiednio przetwarzana, zagrażając tym samym środowisku.
Podejście do recyklingu w poszczególnych państwach członkowskich UE różni się znacząco. Na przykład w 2017 roku Chorwacja osiągnęła znakomity wynik, przetwarzając 81,3% wszystkich e-odpadów, podczas gdy na drugim końcu była Malta, gdzie tylko 20,8% tych odpadów zostało poddanych przetworzeniu. Polska uplasowała się w połowie, osiągając wynik 36,1%.
Istnieje wiele czynników wpływających na te różnice, takich jak świadomość społeczna, dostępność odpowiednich punktów zbierania, infrastruktury, a także polityka państwa w zakresie gospodarki odpadami.

Zarządzanie zużytymi sprzętami elektrycznymi i elektronicznymi w Polskich miastach

Polskie prawo regulujące gospodarkę z zużytym sprzętem elektronicznym i elektrycznym (ZSEiE) opiera się na kilku aktach prawnych. Jednym z głównych dokumentów jest ustawa z dnia 29 lipca 2005 roku o zużytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym (Dz.U. z 2019 r. poz. 1320). Ustawa ta wprowadza zasady zbierania, przetwarzania i odzysku ZSEiE, a także określa obowiązki producentów, dystrybutorów oraz właścicieli tego rodzaju sprzętu.
W myśl przepisów, w Polsce istnieją mobilne lub stacjonarne specjalne punkty zbiórki i recyklingu ZSEiE, baterii i akumulatorów, do których mieszkańcy powinni dostarczać zużyte urządzenia elektryczne. Polskie miasta podejmują szereg inicjatyw by ułatwić mieszkańcom dostęp do takich punktów i zachęcić do odpowiedzialnego postępowania z tego rodzaju odpadami. Przykładem może być Gmina – Miasto Płock, która od 2021 r. dołączyła do projektu „Elektryczne Śmieci”. Celem tego projektu jest skuteczne zarządzanie zużytymi sprzętami elektrycznymi i elektronicznymi (ZSEiE) w mieście, a także zachęcenie społeczności do odpowiedzialnego postępowania e-odpadami.
W ramach działań projektowych zostały wdrożone 24 czerwone pojemniki, które stanowią specjalne miejsce do składowania małogabarytowych ZSEiE o rozmiarze nieprzekraczającym 50 cm. Ponadto, projekt “Elektryczne Śmieci” oferuje mieszkańcom możliwość bezpłatnego odbioru wielkogabarytowych ZSEiE. Aby skorzystać z tej usługi, mieszkańcy mają do dyspozycji infolinię lub formularz dostępny online.

Nasz wpływ na zmniejszenie ilości Elektrycznych Śmieci

Jako konsumenci, możemy mieć istotny wpływ na zmniejszenie ilości zużytych sprzętów elektrycznych i elektronicznych (ZSEiE) poprzez podejmowanie świadomych wyborów zakupowych oraz odpowiedzialne postępowanie z używanymi urządzeniami. Oto kilka sposobów, jak możemy działać:
  • ● wybieranie trwałych, wysokiej jakości produktów,
  • ● naprawa zepsutego sprzętu,
  • ● recykling e-odpadów – korzystanie z lokalnych punktów zbiórki,
  • ● unikanie niepotrzebnych zakupów.
Pamiętajmy, że nasze wybory jako konsumentów mają wpływ na producentów i rynek. Wybierając trwałe, energooszczędne i łatwo naprawialne urządzenia, wspieramy ideę zrównoważonej konsumpcji i ograniczenia ilości ZSEiE, które trafiają na składowiska lub są nieodpowiednio przetwarzane. To ważny krok w kierunku ochrony środowiska i dbania o naszą planetę. 
Artykuł został opracowany przez Fundację Odzyskaj Środowisko we współpracy z organizacją odzysku AURAEKO, w ramach zadania publicznego pod tytułem „Realizacja zadań związanych z zakresu gospodarki odpadami” finansowanego ze środków Gminy Miasto Płock

Źródła:

>>https://www.europarl.europa.eu/news/pl/headlines/society/20201208STO93325/zuzyty-sprzet-elektryczny-i-elektroniczny-w-ue-fakty-i-liczby-infografika

>>https://www.teraz-srodowisko.pl/aktualnosci/ke-prawo-do-naprawy-towarow-13195.html

>>https://www.europarl.europa.eu/news/pl/headlines/economy/20151201STO05603/gospodarka-o-obiegu-zamknietym-definicja-znaczenie-i-korzysci-wideo

>>https://www.europarl.europa.eu/news/pl/headlines/society/20211008STO14517/jedna-ladowarka-lepsza-dla-konsumentow-i-srodowiska

>>https://europe-direct-lublin.wspa.pl/aktualnosci/prawo-do-naprawy-komisja-wprowadza-nowe-prawa-umozliwiajace-konsumentom-atrakcyjne-rozwiazania-w-zakresie-napraw-i-latwy-dostep-do-nich