Gospodarka o obiegu zamkniętym - na czym polega?​

HOMEAKTUALNOŚCIGospodarka o obiegu...

Coraz więcej polskich miast zaangażowanych jest w ideę gospodarki o obiegu zamkniętym (GOZ). Wdrożenie GOZ jest nie tylko skutkiem spełnienia wymogów unijnych dyrektyw, ale również wynika z rosnącej świadomości i chęci osiągnięcia zrównoważonego rozwoju. Jednym z takich miast jest Płock, który jest prekursorem gospodarki obiegu zamkniętego w gospodarce wodno-ściekowej, a także bierze udział w projekcie “Elektryczne Śmieci”. Na czym polega gospodarka obiegu zamkniętego? Na jakich zasadach się opiera? Jakie korzyści niesie wdrożenie tzw. cyrkularnej gospodarki?

Gospodarka obiegu zamkniętego - co to takiego?

Gospodarka obiegu zamkniętego, zwana też cyrkularną, opiera się na zasadzie minimalizacji marnotrawstwa i optymalnego wykorzystania zasobów. Gospodarka obiegu zamkniętego zakłada, że produkty, materiały i zasoby powinny być używane jak najdłużej, ponownie wykorzystywane, a odpady minimalizowane. Zasada ta dąży do maksymalnego wydłużenia cyklu życia produktów. Idea gospodarki obiegu zamkniętego ma na celu zmniejszenie presji na środowisko naturalne, zmniejszenie ilości odpadów i utylizacji, oraz efektywne wykorzystanie zasobów.

Kluczowym elementem gospodarki obiegu zamkniętego (GOZ) jest zasada 3R – reduce (redukuj), reuse (używaj ponownie), recycle (poddawaj recyklingowi):

  1. Reduce (redukuj) – polega na zmniejszeniu ilości zużywanych surowców i produkcji odpadów poprzez ograniczenie zużycia, minimalizację marnotrawstwa i efektywne planowanie procesów produkcyjnych.
  2. Reuse (używaj ponownie) – według zasady tej istotne jest promowanie idei ponownego wykorzystania produktów i materiałów, aby wydłużyć ich żywotność i zmniejszyć ilość odpadów.
  3. Recycle (poddawaj recyklingowi) – zasada ta dotyczy przetwarzania odpadów i materiałów w celu ich ponownego wykorzystania jako surowce do produkcji nowych produktów.

Gospodarka obiegu zamkniętego a gospodarka linearna

Gospodarka obiegu zamkniętego (GOZ) i gospodarka linearna to dwa odmienne podejścia do zarządzania zasobami i odpadami w gospodarce.

Gospodarka linearna, znana również jako gospodarka obiegu jednokrotnego, opiera się na modelu, w którym surowce są wydobywane, przetwarzane w produkty, a następnie po skończeniu swojego życia wyrzucane jako odpady. W tym podejściu produkcja i konsumpcja są silnie związane z wykorzystaniem ograniczonych zasobów naturalnych. Gospodarka linearna skupia się głównie na efektywności wytwarzania i wzroście gospodarczym, często kosztem środowiska naturalnego i generowania dużej ilości odpadów.

Natomiast gospodarka obiegu zamkniętego (GOZ) jest alternatywnym modelem, który zakłada minimalizację marnotrawstwa i wykorzystanie zasobów w sposób bardziej efektywny. GOZ dąży do utrzymania wartości produktów, materiałów i surowców przez jak najdłuższy czas. W gospodarce obiegu zamkniętego odpady są traktowane jako potencjalne zasoby, a ich przetwarzanie ma na celu zmniejszenie zużycia surowców i minimalizację wpływu na środowisko.

Gospodarka Obiegu Zamkniętego - korzyści

Gospodarka obiegu zamkniętego (GOZ) ma wiele korzyści, takich jak ograniczenie emisji gazów cieplarnianych, zmniejszenie ilości odpadów czy oszczędność surowców naturalnych. Oto najważniejsze z nich:

  • ● Ochrona środowiska – dzięki redukcji zużycia surowców, ponownemu wykorzystaniu produktów i przetwarzaniu odpadów, ogranicza się wydobycie surowców naturalnych, czy zmniejsza szkodliwe emisje do środowiska związane z produkcją czy składowaniem odpadów.
  • ● Oszczędność surowców – GOZ przyczynia się do oszczędzania surowców poprzez minimalizację zużycia i wykorzystanie istniejących zasobów w sposób efektywny.
  • ● Tworzenie miejsc pracy – przejście na GOZ tworzy nowe możliwości zatrudnienia w sektorach związanych z recyklingiem, przetwarzaniem odpadów czy naprawą produktów.
  • ● Zrównoważony rozwój – gospodarka cyrkularna jest integralną częścią zrównoważonego rozwoju. Działa w harmonii z ograniczonymi zasobami i naturalnymi cyklami ekosystemów, przyczyniając się do ochrony bioróżnorodności i długoterminowego dobrobytu społeczno-gospodarczego.

Plan działania Unii Europejskiej dot. GOZ

W marcu 2020 roku Komisja Europejska przedstawiła nowy plan dotyczący gospodarki o obiegu zamkniętym. Plan ten obejmuje propozycje dotyczące bardziej zrównoważonego projektowania produktów, redukcji ilości odpadów i wzmocnienia pozycji obywateli np. poprzez wprowadzenie „prawa do naprawy”. Zwrócono także szczególną uwagę na sektory, które zużywają dużą ilości zasobów.

Kolejnym działaniem było przyjęcie w 2021 r. rezolucji ws. planu działania UE dotyczącego gospodarki o obiegu zamkniętym, która wzywa do dodatkowych środków mających na celu

osiągnięcie gospodarki neutralnej pod względem emisji dwutlenku węgla do 2050 roku oraz ustanowienie do 2030 r. wiążących celów w zakresie wykorzystywania materiałów.

W 2022 roku Komisja Europejska wydała pierwszy pakiet środków mających przyspieszyć przejście na gospodarkę o obiegu zamkniętym, obejmujący wspieranie zrównoważonych produktów, wzmocnienie pozycji konsumentów, przegląd przepisów dotyczących produktów budowlanych oraz strategię dotyczącą zrównoważonych tekstyliów. Komisja Europejska zaproponowała także nowe unijne przepisy dotyczące opakowań, mające na celu zmniejszenie ilości odpadów opakowaniowych i poprawę projektowania opakowań w celu promowania ponownego użycia i recyklingu.

Artykuł został opracowany przez Fundację Odzyskaj Środowisko we współpracy z organizacją odzysku AURAEKO, w ramach zadania publicznego pod tytułem „Realizacja zadań związanych z zakresu gospodarki odpadami” finansowanego ze środków Gminy Miasto Płock

Źródła:

>>https://www.europarl.europa.eu/news/pl/headlines/priorities/gospodarka-o-obiegu-zamknietym

>>https://www.europarl.europa.eu/news/pl/headlines/economy/20151201STO05603/gospodarka-o-obiegu-zamknietym-definicja-znaczenie-i-korzysci-wideo

>>https://www.europarl.europa.eu/news/pl/headlines/society/20210128STO96607/jak-ue-chce-osiagnac-gospodarke-o-obiegu-zamknietym-do-2050

>>https://wodociagi.pl/plock-prekursorem-gospodarki-obiegu-zamknietego-w-gospodarce-wodno-sciekowej/

>>https://elektrycznesmieci.pl/plock-w-projekcie-elektryczne-smieci/

>>Raport GO!Z 2021 – polska droga do cyrkularności

>>Gospodarka o obiegu zamkniętym – co oznacza dla nas jako producentów i konsumentów?”, Polski Ruch Czystszej Produkcji, 2019